Inhoud Sprekende stemmen 1938

1 Doop prinses Beatrix door hofpredikant ds. Welter, aansluitend zang (12 mei)   

2 Radio-hoorspelen:  
War of the Worlds - fragment uit het hoorspel (30 oktober)  
Uitleg door regisseur Orson Welles   

Fragment: “De eerste figuur komt nu aan land. Hij staat daar, kijkt in het rond, over de stad, zijn monsterlijke stalen hoofd op gelijke hoogte met de wolkenkrabbers. Hij wacht op de anderen. Daar komen ze, een gelid van stalen torens aan de westzijde van de stad. Zij steken hun metalen handen uit. Dit is het einde.
 
Er komt rook uit, een zwarte walm die over de stad drijft. De mensen op straat zien het ook. Ze rennen naar de East River, duizenden mensen springen als ratten in het water. De rook verspreidt zich nu sneller, hij is al op Times Square. Mensen proberen weg te lo­pen, maar het heeft geen zin; ze vallen als vliegen. De rook is nu bij 6th Avenue, 5th Avenue, 100 meter van hier... het is diep…”    

Toelichting Orson Welles: “Dit is Orson Welles, dames en heren, uit mijn rol gevallen om u te verzekeren dat The War of the Worlds geen andere betekenis heeft dan het vakantie-presentje dat wij u hadden willen geven, een radiostunt van het Mercury theater. Verklede mensen die opeens uit een bosje springen en Boe! roepen. We hadden nog voor morgenavond uw ruiten willen inzepen en uw tuinhekken willen afsluiten. Maar dat redden we niet en daarom deden we het op een na beste: we vernietig­den de wereld, met u als getuige, en maakten de CBS met de grond gelijk.
 
Het zal een pak van uw hart zijn, hoop ik, dat het maar een grap was en dat beide organisaties nog springlevend zijn. Dus tot ziens allemaal en denk alsjeblieft nog eens terug aan de afschuwelijke les, die u vanavond hebt geleerd. Die grijnzen­de, gloeiende indringer met z’n ronde kop komt uit uw eigen knollentuintje. En mocht er bij u gebeld worden en er is niemand aan de deur, dan is dat geen Marsbewoner, het is Halloween."

Fragment VARA-hoorspel De Chinese Fluitspeler, met aankondiging door Ary van Nierop (21 maart)   
 
3 ‘Anschluss’ Oostenrijk bij het Duitsland van Hitler
President Schuschnigg: Oostenrijk moet Oostenrijks blijven (24 februari)   

Schuschnigg: “Het uitgangspunt moet blijven, naar de wens van het Oostenrijkse volk en de on­wankelbare overtuiging van de verantwoordelijke leiding, dat ons Oostenrijk Oos­tenrijk moet blijven.”   

Arthur Seyss-Inquart: Oostenrijk “Heim ins Reich” (12 maart)   
Seyss-Inquart: “Mijn Führer! Op dit voor het Duitse volk in al zijn consequenties voor de ontwik­keling van de Europese geschiedenis zo belangrijke ogenblik, verwelkom ik u - en met mij het hele vaderland mijn Führer en rijkskanselier, voor het eerst weer in Oostenrijk. Vandaag is het Duitse volk eensgezind en definitief verenigd, om alle strijd en al het leed als één volk het hoofd te bieden.”   
Toespraak Adolf Hitler in Wenen (14 maart)   

Hitler: “Ik sta hier omdat ik meen meer te kunnen doen dan de heer Schuschnigg. Dit is geen grootspraak. Als ik hier niet in had geloofd, zou ik hier vandaag niet staan. Maar ook Duitsland zou niet daar zijn waar het nu is. Door mijn leven heb ik bewezen dat ik meer kan dan de dwergen die dit land te gronde hebben gericht.”    

Oostenrijkse radio-verslaggever (14 maart)   

Verslaggever: “De Führer heeft het balkon verlaten en betreedt nu de kamer van de burgemeester. Ongekende toejuichingen klinken op. Ongekend is het enthousiasme van de menig­te die ons omgeeft. Dit is een mijlpaal in de Oostenrijkse geschiedenis. Wij horen bij Duitsland! Wij zijn één rijk! Wij hebben één Führer!”   

Viering 300 jaar Stadsschouwburg Amsterdam (3 december)  
Toespraak Mevr. Theo Mann-Bouwmeester (88)
Fragment Gijsbrecht van Aemstel met Albert van Dalsum (titelrol), Loudi Nijhoff en Johan Schmitz 

4 Mr. H. P.L. Steenberghe (minister van Economische zaken): Koopt Nederlands Fabrikaat (29 september)  
Opening nieuwe KRO-Studio (10 mei), jubelouverture  
Pastoor Perquin, KRO-voorzitter
In Naam van de Luisteraar: KRO-Melodisten onder leiding van Piet Lustenhouwer met zang van Albert Klein jr.  
De NCRV in 1938, zang Johannes de Heer   

5 Het veertigjarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina (6 september) Toespraak koningin Wilhelmina
Minister-president H. Colijn over Nederlands-Indië
Belgisch staatsbezoek aan Nederland. Toespraak koning Leopold in het Amsterdamse Stadhuis (22 november)   

6 Nieuwe startbanen voor luchthaven Schiphol. Toespraak burgemeester De Vlugt van Amsterdam (28 oktober)  
Arie van Vliet wordt wereldkampioen wielrennen. Verslag Han Hollander (28 augustus)  
Interland voetbal Nederland-Newport (VK). Verslag Han Hollander. Loftuitingen over Han Hollander(21 februari)   

7 De internationale spanning  
Hitler over Tsjecho-Slowakije. Toespraken op 12 en 26 september 

Hitler (12 september): “Ik heb het over Tsjecho-Slowakije. Dit land is een democratie. Dat betekent dat het op democratische principes is gegrondvest, waarin men over de hoofden van een meerderheid van de bevolking heen beslist, zonder naar hun mening te vragen en hen te dwingen deze kunstmatige constructie te accepteren en er zich naar te schikken. Het gaat hier om Duitse volksgenoten.
 
Ik ben nog volstrekt niet bereid, hier midden in het hart van Duitsland, door de houding van andere politici, een tweede Palestina te laten ontstaan. Die arme Ara­bieren zijn weerloos en wellicht zijn ze in de steek gelaten. De Duitsers in Tsjecho- Slowakije zijn noch weerloos, noch worden ze in de steek gelaten.
 
Als iemand twintig jaar lang een Duitse schande, een Duitse smaad heeft geduld en zo­veel ongeluk, dan kan men toch werkelijk niet ontkennen dat wij vrede willen. Als iemand ziet hoeveel geduld wij met hen hebben, dan kan men toch werkelijk niet zeggen dat wij krijgslustig zijn. En tenslotte: de heer Benesj (de toenmalige president van Tsjecho-Slowakije) heeft zeven miljoen Tsjechen, maar hier staat een volk van meer dan 75 miljoen.”
 
Hitler (26 september): “Ik had nog altijd gehoopt dat de Tsjechen op het allerlaatste moment nog zouden inzien, dat dit tirannieke regime niet kan worden gehandhaafd. Maar de heer Be­nesj stelt zich op het standpunt dat hij zich met Duitsland alles kan permitteren. Hij wordt immers gedekt door Frankrijk en Engeland. Hem kan toch niets gebeu­ren!
 
Ik heb de heer Benesj een aanbod gedaan, dat in feite niets anders is dan wat hij zelf al heeft toegezegd. Hij heeft het nu in de hand: de keuze tussen vrede en oorlog. Hij kan dit aanbod óf accepteren - en deze Duitsers eindelijk hun vrij­heid geven - óf anders zullen wij deze vrijheid zelf gaan halen.”
 
8 De Britse premier Sir Neville Chamberlain over zijn bezoek aan Hitler (27 september)  

Chamberlain: “U weet dat ik al het mogelijke heb gedaan om dit geschil bij te leggen. Na mijn be­zoeken aan Duitsland is het mij duidelijk geworden dat de heer Hitler voelt dat hij de Duitse belangen voorop moet stellen; dat hij verontwaardigd was dat er tot dusver zo weinig aandacht was voor zijn grieven. Onder vier ogen heeft hij mij verzekerd - en gisteravond heeft hij dit in het openbaar herhaald - dat hij, als het Sudeten-Duitse probleem is opgelost, in Europa verder geen territoriale eisen meer heeft.”
 
Hitler, (26 september): “Ik ben de heer Chamberlain dankbaar voor al zijn inspanningen. Ik heb hem de verze­kering gegeven dat het Duitse volk niets anders wil dan vrede, maar ook dat er nu eenmaal dingen gebeuren die men niet kan tegenhouden. Ik heb hem verder verzekerd - en ik wil dat hier herhalen - dat als dit probleem opgelost is, er voor Duitsland in Europa geen territo­riale problemen meer bestaan.
 
Chamberlain (27 september): “Afschuwelijk, niet te geloven is het dat wij weer loopgraven zouden moeten maken en gasmaskers omdoen, vanwege een ruzie in een ver land, tussen vol­keren van wie wij niets afweten. Nog ongelofelijker zou het zijn als er oorlog zou uitbreken om een geschil dat in principe al is opgelost. Hoezeer wij ook sympathi­seren met een klein land dat wordt geconfronteerd met een groot en krachtig buur­land, onder de gegeven omstandigheden is het uitgesloten dat het hele Britse rijk zich in een oorlog stort, alleen al daarom. Als wij zouden moeten vechten, dan moet er meer op het spel staan.”
 
Radiorede minister-president H. Colijn: voormobilisatie en het kwaad van het hamsteren (28 september)
 
9 Extra uitzending van het Algemeen Nederlands Persbureau ANP James Yoland/Jan Bakker Niemeijer (29 september). Aankondiging van de conferentie van München over de toekomst van Sudentenland.  
Chamberlain keert terug in Londen. Huldiging en “Peace for our time” (2 oktober)
 
BBC-verslaggever: “Hij raadt ons aan naar huis te gaan en rustig en vredig te gaan slapen. Ik ben er zeker van dat de heer Chamberlain dat zelf ook graag zou willen. Hij is nu in Downing Street 10, de deur en de ramen zijn gesloten. De menigte verspreidt zich, maar velen zullen hier nog uren blijven. Maar wij verlaten hem nu, in zijn eigen huis, de beste plaats om even te ontspannen, voor rust en tevredenheid, om zonder twijfel me­vrouw Chamberlain iets te vertellen over de in­spannende dagen die achter hem liggen, voordat hij zijn collega’s van het kabinet zal ontmoeten, een zware taak die nog voor hem ligt. En met het gejuich van het Britse volk in onze oren verlaten we de minister-president in zijn huis, zijn woning in Downing Street 10, en geef u terug aan de studio.”
 
10 SDAP-fractieleider Ir. J. W. Albarda over het akkoord van München.
  
11 Minister-president H. Colijn over de Collecte Vluchtelingenhulp. (1 december)   

12 Johnny and Jones - “Two boys and a guitar” (24 augustus)   
Flat foot boogie
Oh Joseph Joseph
 
​

Inhoud Sprekende stemmen 1939

1 Filmcriticus L.J. Jordaan over de film Morgen gaat ’t beter (voorafgegaan door muziek uit de gelijknamige film door Orkest Esmeralda onder leiding van Eddy Walis) (opnamedatum onbekend)  
Dr. P.H. Ritter jr.: “Winden waaien om de rotsen” door Trygve Gulbranssen (7 juni)   

2 Pater Borromaeus de Greeve: Lijdensmeditatie in de Bosjeskerk te Rotterdam (3 maart)  
Fred Fry geeft Engelse les
Bouw NCRV-studio bereikt hoogste punt. Reporter Gerard Hoek (12 september)   
3 Peter Pech, Dr. Fockema (opname datum onbekend)  
Kobus Kuch: “Het regiment trekt voorbij” (24 juni)  
De honderste Bonte Dinsdagavondtrein met Piet Muyselaar en Willy Walden: Professor Boudewijn en sprekende pop Bartje, in Hotel Krasnapolsky, Amsterdam (28 februari)  
AVRO-Decibels onder leiding van Eddy Meenk. “Everything is Hunky-Dooly”, gezongen door Eddy Meenk (26 september)  
The Ramblers onder leiding van Theo Uden Masman met zang van Wim Poppink. “Heel de band is favoriet” (juni 1940)   

4 “Spreek met Vlaanderen en ’t komt in orde”, met Theo Frenkel als Paul Vlaanderen.  Afgekondigd door Frits Thors (12 februari)  
Dodenhuis, VARA-hoorspelserie, aangekondigd door Ary van Nierop. Met Ans van Merlevoort als Carrie en Rolien Numan als Tante Beatrice (16 juni)  
Merkwaardige beroepen: E.K. de Vries, TV-cameraman/regisseur, “Droomfabriek”. (26 juli)   

5 In Memoriam Louis Davids door Fien de la Mar (6 juli)  
Louis Davids: “Daar komt een Uiver gevlogen...” (1934)
 
6 Kroning paus Pius XII. Reporter Paul de Waart (12 maart)  
Einde Spaanse burgeroorlog (1 april)  
ANP: Aanval Italië op Albanië (7 april)   
7 Minister-president H. Colijn: Militaire maatregelen aan grens (11 april)  
Koos Vorrink: De Sociaal-Democratische Arbeidersbeweging en de monarchie (29 juli)  
Geboorte prinses Irene (5 augustus)  
ANP-commentator Jan Bakker Niemeijer over de internationale situatie (24 augustus)   

8 Koningin Wilhelmina: algehele mobilisatie (28 augustus)  
ANP: Duitse inval in Polen (1 september)  
Adolf Hitler maakt oorlog tegen Polen bekend (1 september)   

Hitler: “Sinds 05.45 uur wordt er teruggeschoten. En van nu af aan zal bom voor bom wor­den vergolden. Hij die gifgas gebruikt zal met gifgas worden bestreden.”   
9 Chamberlain: “This country is at war with Germany”. (3 september)   

Chamberlain: “Vanmorgen heeft de Engelse ambassadeur aan de Duitse regering een ultimatum overhandigd waarin stond dat, tenzij wij vóór elf uur zouden vernemen dat zij be­reid zijn hun troepen uit Polen terug te trekken, er een staat van oorlog tussen onze landen zou bestaan. Ik moet u meedelen dat ons geen enkele reactie heeft bereikt en dat dientengevolge ons land in oorlog is met Duitsland.”   

Reactie van de Amerikaanse president Theodor Roosevelt op uitbreken van de oorlog (3 september)   

Roosevelt: “Geen man of vrouw mag - onnadenkend of onjuist - zeggen dat Amerika zijn le­gers naar het Europese slagveld zal sturen. Op het ogenblik wordt gewerkt aan een Amerikaanse neutraliteitsverklaring. Het is onze plicht alles te doen om de Ameri­kaanse landen buiten deze oorlog te houden. Dit land zal neutraal blijven. Maar ik kan niet verwachten dat iedere Amerikaan ook in zijn denken neutraal zal blijven. Ook iemand die neutraal is heeft het recht de feiten te interpreteren. Ik hoop dat de Verenigde Staten buiten deze oorlog zullen blijven. En ik geloof daarin.”
 
10 Koningin Wilhelmina. Kerstboodschap (25 december)  
Kerstviering prinselijk gezin (24 december)  
Gouverneur-generaal Nederlands-Indië jhr. mr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer: "Met courage de komende tijden opwachten...” (31 december)